jueves, 17 de mayo de 2018

A Pena das Ánimas

          Bo día das Letras Galegas.


          Primeiro na miña lingua nai, na que sono, falo, penso, estudio, escribo, leo...y después la traducción a mi lengua madre, en la que sueño, hablo, pienso, estudio, escribo, leo...


           O mérito de Paco “O Percebe”, Xan “O Farruco” e Xaquín “Ocorrencias”, foi sen dubida algunha poñer o seu chiringo no alto dos cantís cando o primer estranxeiro preguntou pola Pena das Ánimas na aldea. A súa lucidez mental foi premonitoria e eran xa donos indiscutibles do lugar cando o concello tentou de regular o crecente tráfico turístico na zona.
           Os “tres de sempre” como os chamaba con certa sorna don Xacobe, que fora noutrora mestre da aldea, e agora disfrutaba, non sen certa satisfación, de ver como as súas predicións sobre o futuro dos alumnos se ían cumprindo con moi poucas variacións sobre o plan orixinal da natureza que xa desde nenos recoñecera en cada un deles; de primeiras subían nas tardes de bó tempo cun vello parasol cheo de furados, tres cadeiras de praia e un caixa marela dunha extinta pero recoñecida marca de gasosa, chea de latas de refrescos de cola, laranxa e limón, agás de unha neveira chea de cervexas que de cote liquidaban entre os tres.
           Pouco a pouco o chiringo, a falta de clientes, foi medrando conforme ás necesidades dos xestores do invento: de primeiras sumouse unha mesa pregable, un desgastado dominó e unha baralla tan chea de lamparóns que case non permitía repartir. Despois subiron un queimador en unha pota descascada para cocer nela os conxéneres que O Percebe baixaba a recoller nos cantís cando non andaban por alí “os amigos” como lle gustaba chamar ós Civís, aínda que era sabido que o Sarxento Cervera tiña un don especial para ulir a fervenza da pota desde varios kilómetros á redonda pero nunca se soubo que fora capaz de determinar de onde viñan con certeza suficiente para prender ó xubilado furtivo.
           A estas alturas do conto, non vamos saber se foi a fama da Pena das Ánimas ou a da ración de percebes a dous pesos a que acabou por encher os cantís de visitantes, pero para cando quixemos decatarnos, O Farruco rescatara do fondo da garaxe o Toldo de Festas có que ó seu avó se fixo rico nos anos setenta e puido darlles estudos ós dezasete netos que a cambio traballaron con él, percorrendo Galicia de festa en festa hasta que o Farruco Vello morreu no Cal de Callobre bailando un pasodobre con Carmita, a vocalista da Orquesta Felicidad, moi nomeada no seu momento porque á moza tiña por costume baixar a cantar e bailar entre ó publico provista dun micrófono con cable de 17 metros de lonxitude. O desgusto foi soberano, pero xerou tanto morbo entre a xente que durante dous ou tres vrans houbo “overbooking” de bailaríns voluntarios movidos pola intriga do pasodobre mortal de Carmita, que aproveitou o éxito do momento para aforrar uns cartos cos que marchar a Londres, onde din que se fixo de ouro cun posto de tortilla de patacas no mercado de Portobello.
           Pero volvendo ó noso conto, parchearon o toldo, impermeabilizárono con esmero (o que lles permitía tamén montar o seu negocio cando o tempo non era tan bo pero atraía a románticos do mito máxico das tormentas e a choiva en Galicia ). Engadiron un mostadror de mesas desmontables de Ikea e varios bancos apañados con madeira arrastrada polo mar. Chegaron a vender polbo recollido das penas baixas, pero deseguida cansaron de mallalo a paus, O Farruco non estaba afeito a traballos que non foran de oficina, Ocorrencias, prexubilado do mar por unhas hernias discales tomoulle de súpeto medo a inspección e O percebe xa facía bastante con xogarse a pensión e a alma baixando cantís a baixo como para deixarse tamén o lombo batendo moluscos que doutro modo non cocerían nin nun ano.
           O médico, Don Manolito, fillo de don Manolo, neto de don Manuel (os seus predecesores no posto) e bisneto de don Manuel Luís Lugrís, crego que foi da aldea durante perto de cuarenta anos despois de enviuvar de dona Olalla Lugrís, curmá súa en primeiro grado e coa que casou disque por orde da súa nai, trala correspondinte bula papal, por ser vinculeiro e non querer dona Merceditas que se perderá tan gran capital fora da casa; aínda que xa desde neno mostrará a súa predilección por servir a Díos y la Iglesia antes que a ós homes. Disque don Manuel Luís peregrinou a Roma a pé e agardou un mes durmindo ás portas do Vaticano para pedirlle permiso Al Papa en persoa e poder ordenarse Sacerdote, este non foi quen de llo negar despois de tan gran demostración de fé e persistencia. Perdoaran vostedes estes intermedios propios de calquera conto galego e imprescindibles no descorrer da historia. Don Manolito, que a dicir de don Xacobe ( como se pode apreciar gran admirador do Irmán Daniel) era “home de moitos anteollos e moita caspa na chaqueta”, gran doutor, pero tamén gran despistado fora da súa labor asistencial, foi o último en decatarse do próspero negocio establecido no alto das Ánimas. A súa cara de sorpresa foi maiúscula cando se chegou ata a Pena cuns amigos que viñeron a posta dende Madrid para coñecer o fenómeno do doente asubío do mar entre os furados das penas, quedou pasmado ó ver os tres homes mais enfermos da aldea, bebendo, fumando, comendo e xogando ó dominó, todas elas virtudes negadas sistematicamente na revisión das analíticas semestrais, coa súa clientela habitual.
           O alcalde de sempre, Don Ramiro de Moledo, descendente directo dos últimos sete alcaldes, algún ben soado coma O Señorito Ramirito, que foi quen de conquerir que don Manuel Azaña sendo Presidente Provisional de la Segunda República, visitara a título privado a aldea, motivo polo que se asfaltaron os case cincocentos metros da recta que chega ó vello consistorio, para somentes seis anos despois recibir Ó Caudillo en cheiro de multitudes ( as malas linguas din que o motivo polo que quedou confirmado no seu cargo foi que pagou do seu peto os cinco kilómetros de asfaltado dende a estada xeral ata o porto para que dona Carmen non se molestase con o traqueteo da antiga carreteira, e claro, de cinco kilómetros pagados de seu a cincocentos metros das arcas municipais, media un mundo de admiración e lealdade política). Don Ramiro, como dicía, home afeito ós seus concidadáns, fixo como debía, a vista gorda, hasta que os ciumes de Calros do Vento, xa se sabe como somos os galegos fronte ó éxito dos veciños, lle levaron a demandar que para poñer a resgardo o toldo lle andaran a mover os marcos e non lle quedou máis remedio que tomar as medidas oportunas e instalos a solicitar as correspondentes licencias municipais. E así foi coma, por unha cuestión de principios, que non de falta de lealdade xurídica ou pereza administrativa, os tres camaradas decidiron deixar o negocio que tantas satisfaccións lles proporcionara nos últimos dez anos.
           O traspaso disque se formalizou en seis mil euros, dous mil para cada un, e o dereito a supervisar o correcto funcionamento do negocio, de modo que o que ergueron con tanto esforzo e a xente seguía a vincular cos seus nomes -hasta tal punto que disque un día chegou un holandés preguntando polos cantís do Merendeiro das Ánimas- non se perdera pola mala xestión do ciumento aventado, que naturalmente deixou os marcos onde estaban unha vez conseguido o seu propósito inicial.
           Don Manolito segue a crer que as rañaduras no lombo do Percebe son porque esbarizou na Pena das Ánimas cando foi a recoller uns “parentes” para a esmorga de despedida do negocio, aínda que todos fomos testemuñas de como a súa dona “Pacucha del Chalé” cansouse de petar nel cunha escoba de xestas en canto se enteou de que estaba a gastar os dous mil euros que lle corresponderan en convidar a todos os que nos acercamos a ver aquel Solpor no alto dos Cantís. Chegou da banda da aldea “escoba en mano” e botouse a él sen mediar palabra. O Percebe corría canto lle daban as pernas, sen parar de berrar: “Calros, apunta canto se debe”.
          Anos despois, volvín á miña Aldea, de día xa non é posible visitar os Cantís sen permiso do concello i a Lei de Costas vai tempo que lle pechou o chiringo a Calros do Vento, pero xa pasada de media noite subín polo antigo camiño de peregrinos que dende o norte segue a costa hasta chegar a Compostela e senteime fronte á Pena das Ánimas, onde aínda, pódovolo xurar, se pode escoitar en medio do silencio o murmurio das oracións dos que pasaron, pasan e pasarán perante de nos aínda que non os podamos ver, i entre todas esas voces pareceume recoñecer as de “O Percebe”, “O Farruco” e “Ocurrencias” que seguen aquí aínda que xa hai moito tempo que non están entre nos.

 

-----------------------------------------------------------------------------------
           Traducción al Castellano:


          El mérito de Paco “El Percebe”, Xan “El Farruco” y Xaquín “Ocurrencias”, fue sin duda alguna poner su chiringuito en lo alto de los acantilados cuando el primer extranjero preguntó por la Pena das Ánimas en la aldea. Su lucidez mental fue premonitoria y eran ya dueños indiscutibles del lugar cuando el ayuntamiento intentó regular el creciente tráfico turístico a la zona.
           Los “tres de siempre” como los llamaba con cierta sorna don Jacobo, que fuera en otro tiempo maestro de la aldea y ahora disfrutaba, no sin cierta satisfacción, de ver como sus predicciones sobre el futuro de los alumnos se iban cumpliendo con muy pocas variaciones sobre el plan original de la naturaleza, que ya desde niños reconociera en cada uno de ellos. Subían inicialmente en las tardes de buen tiempo con una vieja sombrilla llena de agujeros, tres sillas de playa y una caja amarilla de una extinta pero reconocida marca de gaseosa, llena de latas de refrescos de cola, naranja y limón, además de una nevera llena de cervezas que rápidamente liquidaban entre los tres.
           Poco a poco, el chiringuito, a falta de clientes, fue creciendo conforme a las necesidades de los gestores del invento: lo primero que se sumó fue una mesa plegable, un desgastado dominó y una baraja tan llena de lamparones que casi no permitía repartir. Después subieron un hornillo y una olla descascarillada para cocer en ella a los congéneres que El Percebe bajaba a recoger en los acantilados cuando non andaban por allí “los amigos” como le gustaba llamar a los Civiles, aunque era sabido que el Sargento Cervera tenía un don especial para oler una “hervidura” de olla desde varios kilómetros a la redonda, nunca se supo que fuera capaz de determinar de dónde venían con certeza suficiente como para detener al jubilado furtivo.
           A estas altura de la historia no vamos a saber si fue la fama de la Pena das Ánimas o la de la ración de percebe a dos duros la que acabó por llenar los acantilados de visitantes, pero cuando nos quisimos percatar El Farruco había rescatado del fondo del garaje el Toldo de Fiesta con el que su abuelo se hizo rico en los años setenta y pudo darles estudios a los diecisiete nietos que a cambio trabajaron con él recorriendo Galicia de fiesta en fiesta hasta que el Farruco Viejo murió en el Cal de Callobre bailando un pasodoble con Carmita, la vocalista de la Orquesta Felicidad, muy famosa en su momento porque la moza tenía por costumbre bajar a cantar y bailar entre el público provista de un micrófono con cable de 17 metros de longitud. El disgusto fue soberano pero generó tanto morbo entre la gente que durante dos o tres veranos hubo “overbooking” de bailarines voluntarios movidos por la intriga del pasodoble mortal de Carmita, que aprovechó el éxito del momento para ahorrar unos dineros con los que marcharse a Londres, donde dicen que se hizo de oro con un puesto de tortilla de patatas en el mercado de Portobello.
           Pero volviendo a nuestra historia, parchearon el toldo, lo impermeabilizaron con esmero (lo que les permitía también montar su negocio cuando el tiempo no era tan bueno pero atraía a románticos del mito mágico de las tormentas y la lluvia en Galicia). Añadieron un mostrador de mesas desmontable de Ikea y varios bancos arreglados con madera arrastrada por el mar. Llegaron a vender pulpo recogido de las rocas bajas, pero enseguida se cansaron de molerlo a palos, El Farruco no estaba hecho a trabajos que no fueran de oficina, Ocurrencias, prejubilado del mar por unas hernias discales, le cogió miedo de pronto a inspección y el Percebe ya hacía bastante con jugarse la pensión y el alma bajando acantilados, como para dejarse el cuerpo batiendo moluscos que de otro modo no se cocería ni en un año.
           El médico, Don Manolito, hijo de don Manolo, nieto de don Manuel (sus predecesores en el puesto) y bisnieto de don Manuel Luís Lugrís, párroco que fue de la aldea durante cerca de cuarenta años, después de enviudar de doña Olalla Lugrís, prima suya en primer grado con la que se casó, dicen que por orden de su madre, tras la bula papal correspondiente, por ser mayorazgo y no querer doña Merceditas que se perdieran tan gran capital fuera de la casa, aunque ya desde muy niño mostrará su predilección por servir a Dios y la Iglesia antes que a los hombres. Dicen que don Manuel Luís peregrinó a roma a pie y espero un mes durmiendo a las puertas del Vaticano para pedirle permiso al Papa en persona y poder ordenarse Sacerdote; este no fue capaz de negárselo después de tan gran demostración de fe y persistencia.
           Perdonarán ustedes estos intermedios propios de cualquier cuento gallego e imprescindible en el transcurrir de la historia. Don Manolito, que a decir de Don Jacobo (como se puede apreciar gran admirador del Hermano Daniel) era “hombre de muchos anteojos y mucha caspa en la chaqueta” gran doctor, pero también gran despistado fuera de su labor asistencial, fue el último en enterarse del próspero negocio establecido en lo alto de las Ánimas. Su sorpresa fue mayúscula cuando se acercó hasta la Pena con uno amigos que vinieron a propósito de Madrid para conocer el afamado fenómeno del doloroso silbido del mar entre los orificios de las peñas; quedó pasmado al ver a los tres hombres más enfermos del pueblo bebiendo, fumando, comiendo y jugando al dominó, todas ellas virtudes repetidamente negadas en las revisiones analíticas semestrales, con su clientela habitual.
           El alcalde de siempre, don Ramiro de Moledo, descendiente directo de los últimos siete alcaldes, alguno bien famoso, como el Señorito Ramirito, que fue capaz de conseguir que don Manuel Azaña, siendo Presidente Provisional de la Segunda República, visitara a título privado la aldea, motivo por el que se asfaltaron los casi quinientos metros de la recta que llega al viejo ayuntamiento, para tan solo seis años después recibir al Caudillo en olor de multitudes (las malas lenguas dicen que el motivo por el que quedó confirmado en su puesto fue que pagó de su bolsillo los cinco kilómetros de asfalto desde la carretera general hasta el puerto para que doña Carmen no se molestase con el traqueteo de la antigua carretera, y claro, de cinco kilómetros pagados por él a quinientos procedentes de las arcas municipales, media un mundo de admiración y lealtad política). Don Ramiro, como decía, hombre hecho a sus conciudadanos, hizo, como debía, la vista gorda hasta que los celos de Carlos do Vento, ya se sabe cómo somos los gallegos frente al éxito de los vecinos, hicieron que demandara que para poner a resguardo el toldo le habían movido los marcos, le obligó a tomar las medidas oportuna e instarlos a solicitar las correspondientes licencias municipales. Y así fue como, por una cuestión de principios, que no de falta de lealtad jurídica o pereza administrativa, los tres camaradas decidieron dejar el negocio que tantas satisfacciones les había proporcionado en los últimos diez años.
           El traspaso dicen que se formalizó en seis mil euros, dos mil para cada uno, y el derecho a supervisar el correcto funcionamiento del negocio, de modo que lo que levantaron con tanto esfuerzo y la gente seguía vinculando con sus nombres -hasta tal punto que dicen que un día llegó un holandés preguntando por los acantilados del Merendero de las Ánimas- no se perdiera por la mala gestión del celoso aventado, que naturalmente dejó los marcos donde estaban una vez conseguido su propósito inicial.
           Don Manolito sigue creyendo que las raspaduras en la espalda del Percebe son porque resbaló en la Pena das Ánimas cuando fue a recoger unos “parientes” para la juerga de despedida del negocio, aunque todos fuimos testigos de cómo su esposa, Pacucha del Chalé, se cansó de pegarle con una escoba de retama seca en cuanto se enteró de que estaba gastando los dos mil euros que le correspondían en invitar a todos los que nos acercamos a ver aquella Puesta de Sol en lo alto de los acantilados. Llegó de la aldea escoba en mano y se fue hacia él sin mediar palabra. El Percebe corría cuanto le daban las piernas sin parar de gritar: “Calros, apunta cuanto se debe”.
          Años después, volví a mi Aldea, de día ya no es posible visitar los Acantilados sin permiso del ayuntamiento y la Ley de Costas hace tiempo que le cerró el negocio a Calros do Vento, pero ya pasada la media noche subí por el antiguo camino de peregrinos que desde el norte sigue la costa hasta llegar a Compostela y me senté frente a la Pena das Ánimas, donde aún, os lo puedo jurar, se puede escuchar en medio del silencio el murmullo de las oraciones de los que pasaron, pasan y pasarán delante de nosotros aunque no los podamos ver, y entre todas esas voces me pareció reconocer las de “El Percebe”, “El Farruco” y “Ocurrencias” que siguen aquí aunque hace ya mucho tiempo que no están entre nosotros.






Publicado por Farela

1 comentario: